Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά, καταργώντας τις χιλιομετρικές αποστάσεις που τους χωρίζουν. Ειδικά στην περίοδο της πανδημίας σε ένα βαθμό συνέβαλαν στο να μειώσουμε το αίσθημα της μοναξιάς που έφεραν τα lockdowns. Φαίνεται όμως ότι έχουν και μία άλλη πλευρά αρνητική, σύμφωνα με όσα καταγράφονται τα τελευταία χρόνια από έρευνες.
Στην εποχή της τεχνολογίας και της ραγδαίας κινούμενης πληροφορίας η “εικόνα” του κάθε χρήστη μέσα από τα social media μπορεί να είναι εκτεθειμένη σε πολλά μάτια και να υποστεί κριτική θετική ή αρνητική. Μέσα επικοινωνίας όπως το Facebook και το Instagram γίνονται συχνά εργαλεία προβολής μίας τεχνηέντως τέλειας εικόνας, μίας εικόνας πλαστής, την οποία οι υπόλοιποι χρήστες είτε προσπαθούν να αντιγράψουν είτε απογοητεύονται που δεν το επιτυγχάνουν. Πόσο μπορεί κανείς να επηρεαστεί; Εξαρτάται από την ηλικία και την ωριμότητά του και αναμφίβολα από την ψυχική του κατάσταση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα παιδιά και οι νέοι είναι πιο επιρρεπείς στο να υποστεί ο ψυχισμός τους συνέπειες.
“Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προσφέρουν κάποια οφέλη, υπάρχουν πολλές έρευνες που δείχνουν ότι μπορούν επίσης να θέσουν σε κίνδυνο την ψυχική υγεία και την ευημερία των παιδιών και των εφήβων. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από νέους είναι σχεδόν καθολική, με έως και το 95% των νέων ηλικίας 13-17 ετών να αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν μια πλατφόρμα κοινωνικών μέσων, ενώ περισσότερο από το ένα τρίτο να λένε ότι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχεδόν συνεχώς” αναφέρει η έκθεση “Surgeon General’s Advisory on Social Media and Youth Mental Health” που δημοσιεύτηκε το Μάιο του 2023.
Ειδικότερα όπως εξηγεί με αφορμή τη σχετική έρευνα ο Δρ. Vivek Murthy «υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με βλάβες στην ψυχική υγεία των νέων. Τα παιδιά εκτίθενται σε επιβλαβές περιεχόμενο, από βίαιο και σεξουαλικό, μέχρι περιεχόμενο εκφοβισμού και παρενόχλησης. Και για πάρα πολλά παιδιά, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θέτει σε κίνδυνο τον ύπνο τους και τον πολύτιμο χρόνο τους με την οικογένεια και τους φίλους τους. Βρισκόμαστε στη μέση μιας εθνικής κρίσης ψυχικής υγείας των νέων και ανησυχώ ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας σημαντικός μοχλός αυτής της κρίσης και κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε επειγόντως».
Άλλη έρευνα που έγινε το 2020 σε Βέλγους δείχνει ότι τα social media χρησιμοποιήθηκαν κατά την πανδημική κρίση για την αντιμετώπιση συναισθημάτων απώλειας, κοινωνικής απομόνωσης και άγχους. Ταυτόχρονα όμως η μελέτη κατέγραψε και την αρνητική επιρροή στην αυτοεκτίμηση και την εικόνα των χρηστών μέσω ανεπιθύμητων σχολίων και μη λήψης αρκετής κοινωνικής επικύρωσης.
Το 2018 η ομάδα Primack et al. ερεύνησε ένα δείγμα 1787 νεαρών ενηλίκων στις Η.Π.Α. στην ηλικιακή ομάδα 19-32 ετών. Οι συμμετέχοντες που χρησιμοποίησαν μικρότερο αριθμό (0-2) πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης βρέθηκαν να έχουν λιγότερες πιθανότητες να έχουν αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σε σύγκριση με εκείνους που χρησιμοποίησαν μεγαλύτερο αριθμό (7-11) πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Ως εκ τούτου, η επίπτωση του άγχους και της κατάθλιψης που προκαλούνται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρέθηκε να σχετίζεται άμεσα με τον αριθμό των δικτύων κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούνται.
Σε όλα αυτά βέβαια υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, καθώς τα social media έχουν χρησιμοποιηθεί για να εντοπιστούν συμπεριφορές που συνδέονται με κατάθλιψη και τάσεις αυτοκτονίας. Ταυτόχρονα, το ζήτημα με όλα αυτά τα μέσα δεν είναι να τα δαιμονοποιήσουμε, αλλά να τα χρησιμοποιήσουμε σωστά και να υπάρχει γονικός έλεγχος στα παιδιά. Ας ξεκινήσουμε ακολουθώντας τρεις βασικούς κανόνες:
- Καταρχήν ορίζοντας το χρόνο που περνάμε στα social media.
- Αποφεύγοντας να πέσουμε στην παγίδα να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με την εικόνα που προβάλλεται.
- Αναζητώντας βοήθεια από οικείους και ειδικούς της ψυχικής υγείας όταν δεν αισθανόμαστε καλά.
Αν μπορέσουμε να τηρήσουμε το «παν μέτρον άριστον» στο βαθμό που εκθέτουμε τον εαυτό μας μέσα από τις εν λόγω σελίδες και διαχειριζόμενοι ταυτόχρονα την κάθε πληροφορία που έρχεται με κριτική σκέψη και αυτοεκτίμηση, τότε τα social media θα αποτελέσουν για εμάς διαύλους επικοινωνίας, ψυχαγωγίας και ενημέρωσης.
Πηγές
-> https://www.hhs.gov/about/news/2023/05/23/surgeon-general-issues-new-advisory-about-effects-social-media-use-has-youth-mental-health.html
-> https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10129173/
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
